Bankalarda Özsermaye Karlılığı

Firmaların karlılığının ölçülmesinde kullanılan finansal oranlardan biri olan özsermaye karlılığı, özellikle firma ortakları başka bir ifade ile hissedarlar için büyük önem taşır. Özsermaye karlılığı belirli bir dönemde elde edilen net karın özsermayeye bölünmesi yoluyla bulunur. Aynı sektörde faaliyet gösteren diğer firmalar ile karşılaştırıldığında özsermaye karlılık oranının görece yüksek olması veya belirli bir dönemde kendi içinde karşılaştırıldığında özsermaye karlılığında artış görülmesi olumlu yorumlanır. Özsermaye karlılık oranının İngilizcedeki karşılığı “Return on Equity”dir ve bu oran ROE kısaltması ile de sıklıkla kullanılmaktadır.  

  

Özsermaye karlılığı formülü;

Özsermaye Karlılığı (ROE) = Net Kar / Özsermaye

Aşağıda yer alan grafiklerde BDDK veri tabanından sağlanan Türk Bankacılık Sektörü’nün özsermaye karlılık oranları yer almaktadır. İlk olarak sektörün tamamının değerlendirildiği grafikle başlayalım. Sektörün 2017 yılında özsermaye karlılık oranı %15,9 olarak gerçekleşmiştir. Sektör en yüksek özsermaye karlılığına %24,8 ile 2007 yılında ulaşmıştır. 2003-2017 yılları arasındaki dönem ele alındığında da eğilim çizgisi, bankaların özsermaye karlılığının azalış eğiliminde olduğunu göstermektedir.  

Aşağıda yer alan grafikte mevduat bankalarının özsermaye karlılık oranları yer almaktadır. Mevduat bankaları sektörün önemli bir kısmını oluşturdukları için özsermaye karlılık oranları sektör ile büyük uyum içindedir. En yüksek özsermaye karlılığına 2007 yılında %26,6 ile ulaşılmıştır. Bu oran 2015 yılında %12’ye kadar gerilemiş, 2017 yılında %16,5 olarak gerçekleşmiştir. Mevduat bankalarının özsermaye karlılığı ilgili dönemde değerlendirildiğinde, özsermaye karlılığının azalış eğiliminde olduğu görülmektedir.  

Aşağıda yer alan grafikte katılım bankalarının özsermaye karlılık oranları yıllar itibariyle bulunmaktadır. Katılım bankası adıyla faaliyete geçilen yıl olan 2005’te özsermaye karlılığı yaklaşık %37 ile oldukça yüksek bir seviyede gerçekleştirmiştir. Ancak o tarihten günümüze katılım bankalarında özsermaye karlılığı hızla azalmış, 2017 yılında ise %13,5 oranında gerçekleşmiştir.
 

Kalkınma ve yatırım bankalarının özsermaye karlılık oranları da aşağıda yer alan grafikte bulunmaktadır. Mevduat ve katılım bankalarına kıyasla kalkınma ve yatırım bankalarında özsermaye karlılığı belirgin şekilde daha düşüktür. Özsermaye karlılığı bu grupta da azalış eğilimindedir. 2017 yılında özsermaye karlılığı %10,7 olarak gerçekleşmiştir.  

BDDK’nın veri setinde sahiplik açısından da bir sınıflandırma yapılmaktadır. Bankalar yerli özel, yabancı ve kamu olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Aşağıda yer alan grafik yerli özel bankaların özsermaye karlılık oranları bulunmaktadır. Yerli özel bankaların özsermaye karlılığı nispeten yatay bir seyir izlemiştir.

Aşağıda yer alan grafikte de yabancı bankaların özsermaye karlılık oranları bulunmaktadır. 2013’te gördüğü en düşük seviyeden günümüze bir artış görülse de, dönemin tamamında özsermaye karlılığı azalış eğilimindedir.
  

Aşağıda yer alan grafikte de kamu bankalarının özsermaye karlılık oranları yer almaktadır. Kamu bankalarında özsermaye karlılığı ortalama da daha yüksektir ancak burada da özsermaye karlılığı azalış eğilimindedir.   

Aşağıda yer alan son grafikte de 2003-2017 döneminde Türk Bankacılık Sektörü ve banka türleri itibariyle özsermaye oranların ortalaması bulunmaktadır. İlgili dönemde sektörün özsermaye karlılık oranlarının ortalaması %16,8 olarak gerçekleşmiştir. Faaliyet türleri itibariyle mevduat bankaları bu oranın üzerinde bir özsermaye karlılığına sahipken katılım bankaları ve kalkınma ve yatırım bankalarında ortalamanın altındadır. Sahiplik açısından bakıldığında da kamu bankalarının özsermaye karlılığı sektör ortalamasının üzerindeyken, yerli özel ve yabancı bankalarda ortalamanın altındadır.