Bankalarda Aktif Karlılığı

Aktif karlılığı, işletme varlıklarının kar oluşturmada ne denli başarılı olduğunu bize gösterir. Aktif karlılık oranı ile bu durum ölçülebilir. Aktif karlılık oranı belirli bir dönemde elde edilen net karın toplam aktiflere başka bir ifade ile toplam varlıklara bölünmesi ile bulunur. Aynı sektörde faaliyet gösteren diğer işletmeler ile karşılaştırıldığında aktif karlılık oranının görece büyük olması veya belirli bir dönemde kendi içinde karşılaştırıldığında aktif karlılığında artış görülmesi olumlu yorumlanır. Aktif karlılık oranının İngilizcedeki kısaltması olan ROA (Return on Assets) şeklinde de kullanıldığı görülmektedir.

Aktif Karlılık Formülü;

Aktif Karlılığı (ROA) = Net Kar / Toplam Aktif
  

Aşağıda yer alan grafiklerde BDDK veri tabanından sağlanan Türk Bankacılık Sektörü’nün aktif karlılık oranları yer almaktadır. İlk olarak sektörün tamamının değerlendirildiği grafikle başlayalım. Sektörün 2017 yılında toplam varlıklarının %1,62’si kadar net kar ürettiği görülmektedir. Sektör en yüksek aktif karlılığına %2,78 ile 2007 yılında ulaşmıştır. 2003-2017 yılları arasındaki dönem ele alındığında da eğilim çizgisinden bankaların aktif karlılığının azalış eğiliminde olduğu anlaşılmaktadır.  

Aşağıda yer alan grafikte de mevduat bankalarının aktif karlılık oranları yer almaktadır. Mevduat bankaların aktif büyüklüğü sektörün yaklaşık %95’ine karşılık geldiği için, mevduat bankalarının aktif karlılığı sektör ortalamasına yakın seyretmiştir. 

Aşağıda yer alan grafikte de katılım bankalarının aktif karlılığı yer almaktadır. Katılım bankalarında aktif karlılığının azalış eğilimi daha belirgindir.

Kalkınma ve yatırım bankalarında aktif karlılığı sektör ortalamasının oldukça üzerindedir. Ancak orada da aktif karlılığı azalış eğilimindedir.

Bankalar sahiplik açısından yerli özel, yabancı ve kamu olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Aşağıda yer alan grafik yerli özel bankalarda aktif karlılığını bize göstermektedir. 

Aşağıda yer alan grafikte de yabancı bankaların aktif karlılığı yer almaktadır. Yabancı bankaların aktif karlılığının azalış eğilimi yerli özel bankalara göre daha belirgindir.
 

Aşağıda yer alan grafikte de kamu bankalarının aktif karlılık oranları yer almaktadır. Kamu bankalarında aktif karlılığı yerli özel ve yabancı bankalara kıyasla daha yüksektir ancak o da azalış eğilimindedir. 

Aşağıda yer alan grafikte de Türk Bankacılık Sektörü ve banka türleri itibariyle 2003-2017 döneminin ortalama aktif karlılık oranları yer almaktadır. İlgili süreçte sektörün ortalama aktif karlılığı yaklaşık %2’dir. Mevduat bankaları bu orana yakın katılım bankaları bu oranın altında kalkınma ve yatırım bankaları ise belirgin şekilde üzerindedir. Sahiplik açısından bakıldığında da yerli özel ve yabancı bankalar birbirine yakın ve ortalamanın biraz altındayken kamu bankalarında aktif karlılık oranı ortalamanın üzerindedir.