Kredi Mevduat Oranı

Bankanın temel faaliyeti mevduat toplamak ve kredi vermektir. Kredilerin finansmanında mevduat kullanılır. Mevduatın vadesi kısa olsa da mevduat sahipleri, mudiler, genelde yenilenen vadeler ile uzun süre tasarruflarını bankalara emanet ederler. Mevduat dışında bankaların çeşitli finansal araçlar ile borçlanmaları da mümkündür. Ancak kredilerin temel kaynağı mevduattır. Bu sebeple kredi mevduat oranı yakından takip edilen bir göstergedir. Bu oran bankaların topladığı mevduatın yüzde kaçını krediye dönüştürmüş olduğunu bize gösterir.

Türk bankacılık sektöründe kredi mevduat oranı BDDK’nın verilerine göre 2002-2017 yılları arasında sadece kriz yılı 2009’da azalmış diğer yıllar sürekli artış göstermiştir. Kredi mevduat oranı 2012 yılı itibariyle yüzde yüzü aşmıştır. 2017 yılsonu itibariyle bu oran 123’e ulaşmış, 2018’de ise %121’e gerilemiştir. Bu oran için ideal bir değer söylemek zor olsa da, bu oranın %100’ü aşması yani banka kredilerinin toplanan mevduatı aşmış olması sürdürülebilir açısından olumsuz karşılanabilir. Bu konuda daha detaylı bilgi isteyenler Kredi Karlılık İlişkisi – Yapay Zekâ Ne Diyor? başlıklı yazımı okuyabilirler.

   

   

Bankalar Türk Lirası ile mevduat toplayıp kredi verebildikleri gibi yabancı para ile de mevduat topluyor ve firmalara yabancı para ile kredi kullandırabiliyorlar. Dolayısıyla bu oran Türk Lirası ve dövizli işlemler açısından da ele alınabilir. TL kredilerin TL mevduata olan oranına bakıldığında önceki grafikten daha yüksek değerler görmekteyiz. Bu oran 2017’de neredeyse %150’e ulaşmış 2018 eylül ayı itibariyle de %144 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu durum TL mevduat toplamanın TL kredi vermeye göre nispeten daha zor olduğunu göstermektedir.  

  

Kredi mevduat oranına yabancı para cinsinden bakıldığında daha dengeli bir görünüm söz konusudur. 2018 yılı eylül ayı itibariyle kredi mevduat oranı %99 seviyesindedir. Başka bir ifade ile bankalar topladıkları döviz mevduatı kadar dövizli kredi kullandırmışlardır.

Bankalarımızı BDDK mevduat, katılım, kalkınma ve yatırım olarak üçe ayırmaktadır. Kredi mevduat oranı faiz esası ile işlem yapan mevduat bankalarında 2018 eylül ayı itibariyle %113 seviyesindedir.

Kredi mevduat oranı kar payı esası ile işlem yapan bankalarda 2018 eylül ayı itibariyle %86 düzeyindedir. Diğer bir grupta yer alan kalkınma ve yatırım bankaları kredi kullandırmaktadır. Ancak onların mevduat toplama yetkisi bulunmamaktadır. Dolayısıyla kalkınma ve yatırım bankaları için kredi mevduat oranı hesaplanmamıştır. 

BDDK bankalarımız için bir diğer sınıflandırmayı sahiplik açısından yapmaktadır. Sahiplik açısından bankalarımız yerli özel, yabancı ve kamu olmak üzere üç başlıkta toplanmaktadır. Kredi mevduat oranı yerli özel bankalarımız için %112 düzeyindedir. 

Yabancı bankalarda kredi mevduat oranı %105 düzeyindedir. 

Kamu bankalarında ise %145 düzeyindedir. Kamu bankalarında kredi mevduat oranı belirgin şekilde daha yüksektir. 

Kredi mevduat oranının son yıllardaki yüksek seyrinde genişleyici maliye politikası ve kredi garanti fonu destekli kredilerin etkisi bulunmaktadır. Bu oranın yüksekliği ve artışı bankacılık sektörünün karına olumlu etkisi olabilirken diğer taraftan riskini de artırabilir. Zaman içerisinde kredi mevduat oranının kontrollü bir şekilde azaldığını görmek sektör için olumlu yorumlanabilir. Bunun için de mevduatın kredilerden daha hızlı artması gerekmektedir. Bu durum mevduat faizlerinin geri çekilmesini de zorlaştırmaktadır.