Karlılık Hız Kesiyor

Bu yazıda bankacılık sektörünün 2017 Temmuz ayına ait temel göstergelerini, aylık verileri ele alarak değerlendirelim. Karlılık ile başlayalım. Aşağıda yer alan grafikte bankacılık sektörünün aylık kar rakamları bulunmaktadır.

Bankalar Temmuz ayında 3,7 milyar TL, 2017’nin ilk yedi ayında da 29 milyar TL kar elde ettiler. Söz konusu kar 2016 yılının ilk yedi ayı ile karşılaştırıldığında, %27,5 gibi bir artışa karşılık geliyor. Bankacılık sektörünün karlarının artış hızı bir önceki yılın aynı dönemine göre Şubat ayından bu yana azalmaya devam ediyor. Temmuz 2017’de elde edilen kar, Haziran 2017 ile karşılaştırıldığında ise %12’lik bir azalış söz konusu. Temmuz ayı kar rakamı önceki yılın aynı ayı ile karşılaştırıldığında da karlılıkta %1,6 oranında bir düşüş söz konusu.

Temmuz ayında bankacılık sektörünün toplam aktifleri 3 trilyon TL olarak gerçekleşmiştir. Toplam aktifler Temmuz ayında bir önceki aya göre %0,9 oranında artış göstererek yükselişini sürdürmüştür. Bankacılık sektörünün toplam aktifleri Temmuz ayında önceki yılın aynı ayına göre de %20 oranında artış göstermiştir.

Dolar bazında baktığımızda ise toplam aktif büyüklüğünün 855 milyar Dolar olduğunu görüyoruz. Dolardaki yükselişe paralel olarak 2016’nın son çeyreğinde düşüşe geçen aktif toplamı Ocak ayında 760 milyar Dolara kadar geriledikten sonra aralıksız altı ay artış göstermiştir. Dolar bazında Temmuz ayında önceki aya göre %0,7 oranında artan aktif toplamı, önceki yılın aynı ayına göre %2,4 oranında artış göstermiştir.

Bankaların aktif toplamı TL bazında rekor düzeydeyken, Dolar bazında rekor düzeylerin bir miktar altındadır. Ağustos ayı rakamları açıklandığında bankaların aktif toplamının, Dolar bazında 861 milyar olan eski rekorun üzerine çıktığını görebiliriz.

 

Aşağıda yer alan grafikte de krediler ve mevduat hesapları yer almaktadır. Bankacılık sektörünün toplam kredileri Temmuz ayında 1,94 trilyon TL olarak rekor düzeyde gerçekleşmiştir. Kredi Garanti Fonu, kredilerdeki artışa etki etmeye devam etmektedir. Kredi Garanti Fonu destekli kredilerin 200 milyar TL’yi aştığı ifade edilmektedir. Krediler bir önceki aya göre %1,3 oranında artış gösterirken, bir önceki yılın aynı ayına göre %22,8 oranında artış kaydetmiştir.

Temmuz ayında mevduat tutarı 1,60 trilyon TL olarak krediler gibi rekor düzeyde gerçekleşmiştir. Mevduat bir önceki aya göre %1,1 oranında artarken, önceki yılın aynı ayına göre %20,4 oranında artış göstermiştir.

Mevduat faizlerindeki önemli artışa rağmen Temmuz ayında da krediler mevduattan daha fazla artmaya devam etmiştir. Bu durum Kredi / Mevduat oranındaki artışı beraberinde getirmektedir. Temmuz ayı verilerine göre Kredi / Mevduat oranı bir miktar daha artarak %121,8 seviyesine ulaşmıştır. Bu durum bankacılık sektörünün riskinin bu alanda devam ettiğini göstermektedir. Bu sebeple mevduat toplamadaki rekabetin, dolayısıyla mevduat faizlerinin yüksek kalmaya devam edeceğini söyleyebiliriz.

 

Bir ülkede yerli para fonksiyonlarını tam olarak yerine getirmediğinde, insanlar tasarruf ve yatırımlarında yabancı paralara yönelebilir. Bu durumun yaşandığı süreçlere dolarizasyon adı verilir. Dolarizasyon hakkında daha detaylı bilgi için ilgili yazımı okuyabilirsiniz. Bankalarda yabancı para cinsinden açılan hesaplara da tevdiat hesabı adı verilmektedir. Dolarizasyonun en önemli göstergesi tevdiat hesaplarının toplam mevduat hesapları içindeki payıdır.

Aşağıda yer alan grafikte, tevdiat hesaplarının toplam mevduata oranının Eylül ayında %39 ile en düşük değerinde olduğunu görüyoruz. Tevdiat hesaplarının oranı artarak Ocak 2017’de %44,5’e yaklaşmış, Şubat ayında ise bir miktar düşerek %44 düzeylerinde gerçekleşmiştir. İlgili aylarda Dolardaki rekor düzeylerin kar satışlarını beraberinde getirmiş olduğunu söyleyebiliriz. Mart 2017’de ise bu oran %44,5 ile 2016 yılbaşından bu yana en yüksek seviyesine çıkmıştır. Nisan ayında da bu oran artmaya devam etmiş ve %44,73’e ulaşmıştır. Mayıs ayında ise %44,47’e gerilemiştir. Bu oranın Mayıs ayında az da olsa bir miktar düşmüş olması olumludur. Bu azalış Temmuz ayına kadar devam etmiş ve tevdiat hesaplarının toplam mevduat içindeki oranı %43,3’e gerilemiştir.

 

Tevdiat hesaplarının oranındaki artış bankaların döviz kuru riskini artırmaktadır. Bankalar bu riski dövizli kredi kullandırarak firmalar ile paylaşmak isteseler de, firmalara kullandırılan kredilerin toplam krediler içindeki oranı bu seviyelere ulaşmamaktadır. Hal böyle olunca bankalar son aylarda TL mevduatın faiz oranlarını, tevdiat hesaplarının faiz oranlarından daha fazla artırarak tasarruf sahiplerini TL mevduat hesaplarına yönlendirmeye çalışmışlardır. Bu durumun nasıl gerçekleştiğini görmek için ilgili yazıma göz atabilirsiniz. Bankaların uyguladığı bu stratejinin sonuç verdiğini ve TL mevduatın tevdiat hesaplarından daha fazla artarak döviz tevdiat hesaplarının toplam mevduat içindeki oranını düşürdüğünü söyleyebiliriz.

Döviz tevdiat hesaplarının toplam mevduat içindeki oranı azalsa da bu oranın hala yüksek olduğunu belirtmek gerekir. Tasarrufların %43’ünün yabancı para cinsinden tutuluyor olması, ekonomi açısından sağlıklı bir durum değildir.    

Özetlemek gerekirse;

1) Temmuz ayında bankacılık sektörünün karı hem önceki aya göre hem de bir önceki yılın aynı ayına göre azalış göstermiştir. Bankacılık sektörünün ilk yedi aylık karı, önceki yılın aynı dönemine göre ise %27,5 oranında artış göstermiştir. Bankaların karının artış hızı yavaşlamaya devam etmektedir.

2) Aktif toplamı hem TL hem de Dolar bazında artmaktadır. Bankaların aktif toplamı TL bazında rekor düzeyde, Dolar bazında rekor düzeylerin bir miktar altındadır.

3) Bankaların mevduat faizlerini artırmaları ile mevduat hesaplarında bir artış söz konusu olsa da, Kredi Garanti Fonu destekli kredilerinin de etkisiyle krediler mevduattan daha fazla artmaya devam etmektedir. Hal böyle olunca Kredi / Mevduat oranı artarak yeni bir zirveye, %121,8’e ulaşmıştır.

4) Tevdiat hesaplarının toplam mevduat içindeki payı Temmuz ayında bir miktar daha azalarak %43,3 olarak gerçekleşmiştir. Bankaların son aylarda TL mevduat hesaplarının faiz oranlarını, tevdiat hesaplarının faiz oranlarından daha fazla artırmaları sonuç vermiş, mudiler son aylarda olduğu gibi Temmuz ayında da TL mevduat hesaplarını daha çok tercih etmişlerdir.