Kredi / Mevduat Oranı Artmaya Devam Ediyor

Bankacılık sektörünün 2017 Haziran ayına ait verileri BDDK tarafından yayınlandı. Bankacılık sektörünün temel göstergelerini, aylık verileri ele alarak değerlendirelim. Karlılık ile başlayalım. Aşağıda yer alan grafikte bankacılık sektörünün aylık kar rakamları bulunmaktadır.

Bankalar Haziran ayında 4,2 milyar TL, 2017’nin ilk altı ayında da 25,4 milyar TL kar elde ettiler. Söz konusu kar 2016 yılının ilk altı ayı ile karşılaştırıldığında, %33 gibi oldukça yüksek bir artışa karşılık geliyor. Haziran 2017’de elde edilen kar, Mayıs 2017 ile karşılaştırıldığında %13’lük bir artış söz konusu. Son iki aydır azalış gösteren bankacılık sektörü aylık karı, Haziran ayında artışa geçti. Ancak Haziran ayı karı önceki yılın aynı ayı ile karşılaştırıldığında karlılıkta %15,5 oranında bir düşüş söz konusu.

Haziran ayında bankacılık sektörünün toplam aktifleri 2,97 trilyon TL olarak gerçekleşmiştir. Toplam aktifler Haziran ayında bir önceki aya göre %1,4 oranında artış göstererek yükselişini sürdürmüştür. Bankacılık sektörünün toplam aktifleri Haziran ayında önceki yılın aynı ayına göre de %20 oranında artış göstermiştir.

Dolar bazında baktığımızda ise toplam aktif büyüklüğünün 849 milyar Dolar olduğunu görüyoruz. Dolardaki yükselişe paralel olarak 2016’nın son çeyreğinde düşüşe geçen aktif toplamı Ocak ayında 760 milyar Dolara kadar geriledikten sonra aralıksız beş ay artış göstermiştir. Dolar bazında Haziran ayında önceki aya göre %2 oranında artan aktif toplamı, önceki yılın aynı ayına göre %1,4 oranında gerilemiş bulunmaktadır.

Bankaların aktif toplamı TL bazında rekor düzeydeyken, Dolar bazında rekor düzeylerin bir miktar altındadır.

Aşağıda yer alan grafikte de krediler ve mevduat hesapları yer almaktadır. Bankacılık sektörünün toplam kredileri Haziran ayında 1,92 trilyon TL olarak rekor düzeyde gerçekleşmiştir. Kredi Garanti Fonu kredilerdeki artışa etki etmeye devam etmektedir. Kredi Garanti Fonu destekli kredilerin 200 milyar TL’yi aştığı ifade edilmektedir. Krediler bir önceki aya göre %1,6 oranında artış gösterirken, bir önceki yılın aynı ayına göre %22,2 oranında artış kaydetmiştir.

Haziran ayında mevduat tutarı 1,58 trilyon TL olarak krediler gibi rekor düzeyde gerçekleşmiştir. Mevduat bir önceki aya göre %1,2 oranında artarken, önceki yılın aynı ayına göre %20,3 oranında artış göstermiştir.

Mevduat faizlerindeki önemli artışa rağmen Haziran ayında da krediler mevduattan daha fazla artmaya devam etmiştir. Bu durum Kredi / Mevduat oranındaki artışı beraberinde getirmektedir. Haziran ayı verilerine göre Kredi / Mevduat oranı bir miktar daha artarak %121,6 seviyesine ulaşmıştır. Bu durum bankacılık sektörünün riskinin bu alanda devam ettiğini göstermektedir. Bu sebeple mevduat toplamadaki rekabetin dolayısıyla mevduat faizlerinin yüksek kalmaya devam edeceğini söyleyebiliriz.

 

Bir ülkede yerli para fonksiyonlarını tam olarak yerine getirmediğinde, insanlar tasarruf ve yatırımlarında yabancı paralara yönelebilir. Bu durumun yaşandığı süreçlere dolarizasyon adı verilir. Dolarizasyon hakkında daha detaylı bilgi için ilgili yazımı okuyabilirsiniz. Bankalarda yabancı para cinsinden açılan hesaplara da tevdiat hesabı adı verilmektedir. Dolarizasyonun en önemli göstergesi tevdiat hesaplarının toplam mevduat hesapları içindeki payıdır.

Aşağıda yer alan grafikte, tevdiat hesaplarının toplam mevduata oranının Eylül ayında %39 ile en düşük değerinde olduğunu görüyoruz. Tevdiat hesaplarının oranı artarak Ocak 2017’de %44,5’e yaklaşmış, Şubat ayında ise bir miktar düşerek %44 düzeylerinde gerçekleşmiştir. Dolardaki rekor düzeylerin kar satışlarını beraberinde getirmiş olduğunu söyleyebiliriz. Mart 2017’de ise bu oran %44,5 ile 2016 yılbaşından bu yana en yüksek seviyesine çıkmıştır. Nisan ayında da bu oran artmaya devam etmiş ve %44,73’e ulaşmıştır. Mayıs ayında ise %44,47’e gerilemiştir. Son üç aydır artan bu oranın Mayıs ayında az da olsa bir miktar düşmüş olması olumludur. Söz konusu gerileme Haziran ayında da devam etmiş ve döviz tevdiat hesaplarının toplam mevduat içindeki oranı %44’e düşmüştür.

  

Tevdiat hesaplarının oranındaki artış bankalarını döviz kuru riskini artırmaktadır. Bankalar bu riski dövizli kredi kullandırarak firmalar ile paylaşmak isteseler de, firmalara kullandırılan kredilerin toplam krediler içindeki oranı bu seviyelere ulaşmamaktadır. Hal böyle olunca bankalar son aylarda TL mevduat faiz oranlarını, tevdiat hesaplarının faiz oranlarından daha fazla artırarak tasarruf sahiplerini TL mevduat hesaplarına yönlendirmeye çalışmışlardır. Bu durumun nasıl gerçekleştiğini görmek için ilgili yazıma göz atabilirsiniz. Bankaların uyguladığı bu stratejinin sonuç verdiğini ve TL mevduatın tevdiat hesaplarından daha fazla artarak döviz tevdiat hesaplarının toplam mevduat içindeki oranını düşürdüğünü söyleyebiliriz.

Döviz tevdiat hesaplarının toplam mevduat içindeki oranı azalsa da bu oranın hala yüksek olduğunu belirtmek gerekir. Tasarrufların neredeyse yarısının yabancı para cinsinden tutuluyor olması, ekonomi açısından sağlıklı bir durum değildir.    

Özetlemek gerekirse;

1)      Haziran ayında bankacılık sektörünün karlılığı önceki aya göre artış gösterirken, bir önceki yılın aynı ayına göre azalış göstermiştir. Bankacılık sektörünün ilk altı aylık karı, önceki yılın aynı dönemine göre %33 artış göstermiştir.

2)      Aktif toplamı hem TL hem de Dolar bazında artmaktadır. Bankaların aktif toplamı TL bazında rekor düzeyde, Dolar bazında rekor düzeylerin bir miktar altındadır.

3)      Bankaların mevduat faizlerini artırmaları ile mevduat hesaplarında bir artış söz konusu olsa da, Kredi Garanti Fonu destekli kredilerinin de etkisiyle krediler mevduattan daha fazla artmaya devam etmektedir. Hal böyle olunca Kredi / Mevduat oranı artarak %121,6’a ulaşmıştır.

4)      Tevdiat hesaplarının toplam mevduat içindeki payı Haziran ayında bir miktar azalarak %44 olarak gerçekleşmiştir. Bankaların son aylarda TL mevduat hesaplarının faiz oranlarını, tevdiat hesaplarının faiz oranlarından daha fazla artırmaları sonuç vermiş, mudiler Mayıs ayında olduğu gibi Haziran ayında da TL mevduat hesaplarını daha fazla tercih etmişlerdir.