Borsa Getirisi Üzerine

Borsalar, hisse senedi, tahvil gibi menkul kıymetlerin işlem gördüğü finansal piyasalardır. Ancak borsa deyince akla ilk olarak hisse senetleri gelmektedir. Bu yazıda Türkiye’de 1986 yılbaşında faaliyete geçen Borsa İstanbul (ilk adı İstanbul Menkul Kıymetler Borsası) Hisse Senedi Piyasanın getirisi üzerine bir değerlendirme yapacağım.

1986-2016 yılları arasındaki 31 yıllık bir dönemi, 1986-2002 ve 2003-2016 yılları olmak üzere iki dönemde inceleyeceğim. Karşılaştırmayı farklı tarihleri dikkate alarak yaptığınızda sonuçlar doğal olarak değişecektir. Neden 31 yıllık dönemi ikiye ayırarak incelediğimin ve neden ilk dönemi 2002 yılında bitirdiğimin üç tane nedeni var.

1.      İlk dönemde enflasyon ve faiz oranları belirgin şekilde yüksek, farklı bir ekonomik yapı mevcut.

2.      Bu olumsuzluk sonucu yaşadığımız 2001 krizinin Borsaya olan etkileri 2002 yılında da devam etti.

3.      Tek parti iktidarı ile önceki dönemleri karşılaştırma imkânı bulunmakta.

Hisse senetlerinden iki tür gelir elde edilmektedir. Kar payı (temettü) ve sermaye kazancı. Detaylı bilgi için ilgili yazı okunabilir.  Hesaplamalarda hem sermaye kazancı hem de kar payı dikkate alınmıştır. İlk olarak yıllık getiri oranlarına bakalım.

İlk dönemde yıllık getiri oranları belirgin şekilde daha yüksektir. 1989 ve 1999 yıllarında Borsadaki kazanç %500 gibi oldukça yüksek bir orana yaklaşmış bulunmaktadır. Bu dönemde Borsanın yıllık ortalama getiri oranı %133. İkinci dönemde getiri oranları daha düşüktür. Bu süreçte en yüksek getiri, 2008 yılındaki %50’lik kaybında etkisiyle, 2009 yılında %100’ü aşmıştır. 2010 yılından sonra ise ilginç bir şekilde Borsa bir yıl kazandırmış bir yıl kaybettirmiştir. İkinci dönemde Borsanın yıllık ortalama getiri oranı %26’dır.

Enflasyon satın alma gücümüz azalttığı için, enflasyondan arındırılmış reel getiriye de bakmak gerekir. Reel getiri hakkında detaylı bilgi için ilgili yazı okunabilir. 1989 ve 1999 yıllarında reel getiri %250’yi aşmıştır. Bu oldukça yüksek bir getiridir. İlk dönemde en yüksek reel kayıp 1988 yılında %68 olarak gerçekleşmiştir. İlk dönemde yıllık ortalama reel getiri %38’dir ve oldukça yüksek bir getiri oranına işaret etmektedir. 2003-2016 döneminde en büyük reel kayıp 2008 yılında %55, en yüksek reel kazanç ise 2009 yılında %90 olarak gerçekleşmiştir. İkinci dönemde yıllık ortalama reel getiri %15’dir.

1986-2002 yıllarını kapsayan ilk dönem, hem nominal getiri hem de reel getiri açısından yatırımcılara daha yüksek getiri sunmuştur. Ancak yıllar itibariyle getiri oranlarındaki dalgalanma, başka bir ifade ile risk, ilk dönemde daha yüksektir. Bu durum finans biliminin risk getiri ilişkisi ile de uyumludur. Yani yüksek riskin karşılığı yüksek getiri, düşük riskin karşılığı da düşük getiridir. Bu durum “ne kadar ekmek o kadar köfte” sözü ile de anlatılabilir.

Özetle; Borsa İstanbul Hisse Senedi Piyasası 31 yıllık tarihinde yatırımcılarına yüksek kazanç sunmuştur. Bu getiriyi iki döneme ayırıp incelediğimizde, 1986-2002 yıllarını kapsayan ilk dönemde hem nominal hem de reel getiri, 2003-2016 yıllarını kapsayan ikinci dönemden daha yüksektir. Yatırımcıların servetindeki artış ilk dönemde daha fazla olmuştur. Ancak ilk dönemde risk de daha yüksektir. Bu durum finans biliminin temel ilkesi olan risk getiri ilkesi ile uyumludur.

Borsanın geçmişte yüksek getiri sunması, gelecekte de sunacağı anlamına gelmez. Ancak bize bir fikir verebilir. Şu an Borsa 92 bini aşarak tarihinin en yüksek seviyelerinden birine ulaştıysa da, Dolar bazında çok yüksek olduğu pek söylenemez. Bu durumda Türkiye’ye dair olumlu beklenti oluşursa yabancıların yüklü alımlar yapabileceği düşünülebilir. Ancak Türkiye’nin ekonomik görünümündeki kötüleşmeyi bu blogda bir çok yazıda ifade ettim. Yabancı yatırımcının gelmesi için risklerimizi azaltmamız gerekiyor. Diğer taraftan uzun vadede hisse senetlerinin alternatif finansal araçlara göre daha yüksek kazandırdığı da bir gerçek. Karar sizin… 

Sonraki yazımda da kur riski alarak Borsa İstanbul’da hisse senedi satın alan yabancı yatırımcıların getiri oranlarını değerlendireceğim.