Piyasa (Pazar) Nedir?

Piyasa nedir, finansal piyasa nedir ve türleri nelerdir, para ve sermaye piyasasının en belirgin kurumları ve temel araçları nelerdir? Bu yazımda belirtiğim sorulara cevap vermeye çalışacağım.

Piyasa arz ve talebin bir araya geldiği alışverişe konu mal veya hizmetin fiyatının belirlendiği yerdir. Günümüzde teknolojinin kullanımı ile alım ve satımın yapıldığı her türlü ortam piyasa olarak adlandırılmaktadır.

Finansal Piyasa Nedir?

Finansal Piyasa fon arz ve talebinin karşılaştığı fon fazlası olan kişi ya da kurumların yatırım araçlarını, fon açığı olanların da finansman araçlarını aldığı ortama verilen addır. Finansal Piyasa temelde ikiye ayrılır;

·         Para Piyasası

·         Sermaye Piyasası

Para Piyasası vadesi en çok bir yıl olan kısa vadeli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasadır. Para piyasasının en belirgin kurumu bankalardır. Para piyasasının temel araçları hazine bonosu, mevduat, kredi, kredi kartları, repo ve ters-repodur. Bankalar kişi ya da kurumların tasarruflarını toplayıp bu fonları gelir sağlayıcı işlere kredi yoluyla kanalize eden ve çeşitli finansal hizmetler sunun işletmelerdir. Türkiye’de mevduat toplamaya yetkili bankalar ikiye ayrılmaktadır;

• ·        Ticari Bankalar
• ·         Katılım Bankaları 

Ticari Bankalar mevduat ve kredi işlemlerini faiz esası ile gerçekleştirirler. Katılım bankaları ise kar payı esasına göre faaliyet gösterir. Türkiye’de İslam dinine uygun usuller ile finansal hizmetler sunan işletmelerin geçmişi 1980’li yıllara kadar uzanmaktadır. Bu kurumların 2006 yılında yapılan düzenleme ile Katılım Bankası olarak faaliyet göstermeleri sağlanmıştır.

Bankaların en temel fonksiyonu fonların arz edenden talep edene akışını sağlamaktır. Başka bir ifade ile tasarruf sahiplerinden mevduat toplayıp fon ihtiyacı olanlara kredi vermektir. Bu temel fonksiyon yerine getirilerek ticari bankalar faiz, katılım bankaları da kar elde eder. Bankalar müşterilerine para transferi, fatura tahsilatı, dış ticaret işlemleri gibi çeşitli finansal hizmetler sunarak da ücret ve komisyon geliri elde ederler. 

Sermaye piyasası uzun vadeli (1 yıldan uzun) fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasadır. Sermaye piyasasının en önemli kurumu menkul kıymet borsalarıdır. Sermaye piyasasının temel araçları hisse senedi ve tahvildir. Menkul kıymet borsalarının Türkiye’deki örneği 1986 yılında faaliyete geçen İstanbul Menkul Kıymetler Borsasıdır. 2013 yılında yapılan değişiklik ile Borsa İstanbul adını almıştır.